સામાન્ય રીતે લોકો પૂજા માટે જ કપૂરનો ઉપયોગ કરે છે. પરંતુ શ્રદ્ધા સિવાય જો સ્વાસ્થ્યની વાત કરવામાં આવે તો કપૂર પણ આ મામલે પાછળ નથી. કપૂરનો ઉપયોગ દવા તરીકે પણ કરી શકાય છે. તો ચાલો જાણીએ આયુર્વેદાચાર્ય ડૉ.આર.પી.પરાશર પાસેથી કપૂરના ઉપયોગ, ફાયદા અને ગેરફાયદા વિશે.
સૌથી પહેલાં જાણીએ કે કપૂર શું છે?
ભારતમાં કપૂર મોટાભાગે રાસાયણિક પદ્ધતિથી બનાવવામાં આવે છે. કુદરતી કપૂર પશ્ચિમ બંગાળ, ઉત્તરાખંડ, કર્ણાટક, તમિલનાડુ, કેરળ અને કર્ણાટકમાં જોવા મળે છે.
ત્રણ પ્રકારના કપૂર, ત્રણેય વિશેષ
કપૂર એ મીણ જેવો સફેદ પદાર્થ છે, જે અમુક પ્રકારના વૃક્ષોમાં જોવા મળે છે. તે જ્વલનશીલ છે અને તીવ્ર સુગંધ ધરાવે છે. કપૂર ત્રણ પ્રકારના હોય છે.
- સિનામોમ કમ્ફોરા જાતિના વૃક્ષોમાંથી મેળવેલ કપૂરને જાપાનીઝ કપૂર કહેવામાં આવે છે.
- ડ્રાયબાલાનોપ્સ સુગંધિત પ્રજાતિઓમાંથી મેળવેલ કપૂરને ભીમસેની કપૂર કહેવામાં આવે છે.
- કુકરુંધા જાતિના વૃક્ષોના કપૂરને પત્રી કપૂર કહેવામાં આવે છે.
ચાલો હવે કપૂરના ફાયદા વિશે પણ જાણીએ.
એન્ટી ઓક્સિડન્ટ ગુણધર્મો: અલ્ઝાઈમર, ડાયાબિટીસ અને હૃદય રોગમાં રાહત
એનસીબીઆઈની વેબસાઈટ પર પ્રકાશિત નેશનલ તાઈવાન યુનિવર્સિટીના સંશોધન મુજબ, સિનામોમમ ઓસ્મોફિલમ કનેહ નામના ઝાડમાં કપૂર જોવા મળે છે. સંશોધનમાં એ પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે આ કપૂરમાં એન્ટીઓક્સિડન્ટ ગુણધર્મો છે, જે શરીરને મુક્ત રેડિકલ સામે લડવાની ક્ષમતા આપે છે. મુક્ત રેડિકલ ઓક્સિડેટીવ તણાવનું કારણ બને છે, જે કોષોને નુકસાન પહોંચાડે છે અને અલ્ઝાઈમર, હૃદય અને ડાયાબિટીસ જેવા ગંભીર રોગોનું કારણ બને છે.
એન્ટીસેપ્ટિક ગુણધર્મો: ઘામાં સડો નથી થતો
કપૂર એન્ટીસેપ્ટિક બેક્ટેરિયા અને સૂક્ષ્મ જીવો સામે રક્ષણ આપે છે. એન્ટિબેક્ટેરિયલ અને એન્ટિ-માઇક્રોબાયલ અસર ધરાવતી વસ્તુઓને એન્ટીસેપ્ટિક અસર માનવામાં આવે છે. એટલા માટે તે શરીર પર હાજર ઘાને સડવાથી બચાવવા માટે ફાયદાકારક છે.
ગેસ્ટ્રિક રાહત: હાઇપર એસિડિટીથી રાહત
જો પેટની સમસ્યા હોય તો કપૂરનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ. ડો.પરાશરના જણાવ્યા અનુસાર આ સમસ્યામાંથી રાહત મેળવવા માટે કપૂર તેલનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. પેટમાં ગેસની સમસ્યા હાઇપર એસિડિટીને કારણે થાય છે. કપૂરમાં આલ્કલાઇન ગુણ હોય છે, જે એસિડની અસરને ઘટાડી શકે છે. જેના કારણે ગેસ્ટ્રિકની સમસ્યામાં કપૂર તેલનો ઉપયોગ ફાયદાકારક છે.
શ્યામ ફોલ્લીઓ અને પિગમેન્ટેશનથી છુટકારો મેળવવા માટે કપૂરનો ઉપયોગ કરી શકાય છે
સોજો ઘટાડે છે
નાળિયેર તેલમાં કપૂર ભેળવીને લગાવવાથી માંસપેશીઓમાં દુખાવો અને ખેંચાણથી રાહત મળે છે. તેનાથી સોજો પણ ઓછો થાય છે. કપૂરમાં દર્દ ઘટાડવાના ગુણ હોય છે. તે ત્વચાની બળતરા ઘટાડે છે.
માથાના દુખાવામાં રાહત: માથા પર લગાવો
કપૂરના ફાયદાથી માથાના દુખાવામાં રાહત મળે છે. સૂકું આદુ, લવિંગ, કપૂર, અર્જુનની છાલ અને સફેદ ચંદન સમાન માત્રામાં પીસી લો. તેને માથા પર લગાવવાથી માથાનો દુખાવો ઝડપથી મટે છે.
આંખના ‘ડૉક્ટર’
વડના દૂધમાં કપૂરનો પાઉડર પીસીને મસ્કરાની જેમ આંખો પર લગાવવાથી આંખો સંબંધિત રોગોમાં ફાયદો થાય છે.
ફોલ્લીઓ ઠીક કરે
કપૂરનો ઉપયોગ ફોલ્લીઓ મટાડવા માટે પણ થાય છે. તેમાં હાજર એન્ટી-બેક્ટેરિયલ પ્રોપર્ટી ફોલ્લીઓ અને પિમ્પલ્સના વિકાસને અટકાવે છે અને તેને ઝડપથી મટાડવામાં પણ મદદ કરે છે.
ડેન્ડ્રફ અને વાળ ખરવાનું બંધ કરો
નાળિયેર તેલ અને કપૂર ડેન્ડ્રફ અને વાળ ખરતા અટકાવવામાં અસરકારક છે. કપૂરમાં એન્ટી ફંગલ એટલે કે એન્ટી ડેન્ડ્રફ ગુણ જોવા મળે છે.
પાઈલ્સ દુખાવામાં રાહત
કપૂરનો ઉપયોગ પાઈલ્સની સારવારમાં થાય છે. તેનાથી થતા દુખાવાથી રાહત મેળવવા માટે નારિયેળના તેલમાં કપૂર મિક્ષ કરીને લગાવવાથી દુખાવો અને સોજો ઓછો થાય છે. બળતરા અને દુખાવામાં પણ રાહત મળે છે.
નાકમાંથી લોહી બંધ કરે
નાકમાંથી લોહી નીકળ્યા પછી ગુલાબજળમાં કપૂર પીસીને 1-2 ટીપા નાકમાં નાખો. નાકમાંથી લોહી આવવાની સમસ્યા જલ્દી જ ઠીક થઈ જાય છે.
દાંતના દુઃખાવાથી રાહત
જો તમે દાંતના દુખાવાથી પરેશાન છો તો કપૂરની મદદથી તમે દુખાવામાં રાહત મેળવી શકો છો. તેના માટે સૂંઠના પાઉડરમાં કપૂર મિક્સ કરીને દાંત પર ઘસો. કપુરને દાંતની વચ્ચે દુખતી જગ્યા પર રાખો અને થોડીવાર દબાવી રાખો. થોડા દિવસો સુધી આમ કરવાથી દાંતના દુખાવામાં આરામ મળે છે.
મોઢાના અલ્સર રાહત
ઘણી વખત વધુ પડતી મીઠાઈ ખાવાથી અથવા પેટની ગરમીને કારણે મોઢામાં ફોલ્લા થાય છે. 125 મિલિગ્રામ કપૂરને ખાંડની સાથે પીસીને લગાવવાથી મોં સુકાવાની સમસ્યામાં ફાયદો થાય છે.
ખંજવાળ દૂર કરે
દક્ષિણ કોરિયાની જેજુ નેશનલ યુનિવર્સિટી દ્વારા કરવામાં આવેલા કપૂરના ઝાડના અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે તેના અર્કમાં હાજર બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો બળતરા ઘટાડે છે.
દાઝેલાના ઘાવ મટાડે છે
કપૂરના એન્ટિ-બેક્ટેરિયલ અને એન્ટિ-માઇક્રોબિયલ ગુણોને કારણે દાઝેલા ઘા મટાડી શકાય છે. કારણ કે તે ઘામાં રહેલા ઈન્ફેક્શનને દૂર કરી શકે છે. દાઝી ગયેલા ઘાને મટાડવા માટે તલના તેલ અને મધમાં કપૂરને ભેળવીને બનાવવામાં આવે છે.
શરદી અને ઉધરસ દૂર રાખો
શરદી અને ઉધરસથી બચવા માટે નારિયેળના તેલમાં કપૂર મિક્સ કરીને છાતી પર લગાવી શકાય છે. કપૂરમાં એન્ટિ-વાયરલ અને એન્ટિટ્યુસિવ એટલે કે કફ નિવારણ ગુણધર્મો છે. આ બંને ગુણ શરદી અને ઉધરસની સમસ્યાને દૂર રાખવામાં મદદરૂપ છે.
Source By Divya Bhaskar
